تکنیک های کمک باروری (ART) می‌توانند به عنوان مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و درمان‌های پزشکی تعریف شوند که به افراد و زوج‌ها اجازه می‌دهد تا زمانی که به‌دلیل مشکلات ناباروری به‌طور طبیعی باروری به دست نمی‌آیند، صاحب فرزند شوند. امروزه بین 12 تا 18 درصد از زوجین دچار ناباروری هستند که 50 درصد موارد به دلیل ناباروری مردانه و 50 درصد مابقی ناشی از ناباروری زنانه است. همچنین ممکن است هم زن و هم مرد نابارور باشند.

در حال حاضر، درمان‌های اصلی باروری موجود برای این بیماران، لقاح داخل رحمی (IUI) و لقاح آزمایشگاهی (IVF) است که می‌تواند با گزینه‌های دیگری مانند تولیدمثل شخص ثالث (به عنوان تولید مثل با کمک اهدا کننده یا تشخیص ژنتیکی پیش از کاشت PGD ) نیز همراه شود.

کمک باروری چیست؟

مفهوم کمک باروری را می توان به عنوان مجموعه ای از تکنیک ها و درمان هایی تعریف کرد که جایگزین فرآیند طبیعی تولید مثل با هدف تسهیل بارداری می شود. بسته به علت یا منشا ناباروری، متخصصان کمک باروری (متخصصین زنان و جنین شناسان) ممکن است به میزان کمتر یا بیشتر در عملکرد دستگاه تناسلی زن و مرد برای کمک به بارداری مداخله کنند. به طور کلی می توان در هر یک از قسمت های فرآیند تولید مثل عمل کرد، اما مهمترین آنها موارد زیر است:

• رشد فولیکول های تخمدان
• تخمک گذاری
• انتقال گامت های انسانی: سلول های تخمک و اسپرم
• لقاح: زمانی که اسپرم به تخمک می رسد

هدف از تولید مثل کمکی محافظت از هر یک از موانعی است که ممکن است به طور طبیعی وجود داشته باشد. برای این منظور متخصصان از داروها و تکنیک های هورمونی کم و بیش پیچیده مانند لقاح مصنوعی (AI)، تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI)، کشت جنین و غیره کمک می گیرند. علاوه بر این، کمک باروری پیشرفت های زیادی داشته است و امروزه در صورت عدم امکان داشتن فرزند بیولوژیک به دلیل خطر انتقال بیماری یا نداشتن گامت خود فرد، امکان داشتن گامت های اهداکننده وجود دارد.

تاریخچه کمک باروری

تا پایان قرن بیستم، افرادی که مشکلات باروری داشتند، باید از داشتن فرزند منصرف می شدند و یا اگر در صورت تمایل، به فرزندخواندگی متوسل می شدند.

در سال 1978، این شرایط با تولد لوئیز براون، اولین “کودک لوله آزمایش” تغییر کرد. از آن زمان به بعد افراد نابارور کمک باروری را راه حل مشکلات خود برای رسیدن به بارداری می دانستند. این تکنیک که امکان تولد فرزند را فراهم کرد IVF بود. در این تکنیک یک تخمک از بیمار خارج شد و پس از آن پیوند با اسپرم در یک ظرف در آزمایشگاه انجام شد. تخمک بارور شده تا هشت سلول تقسیم شد و دوباره در رحم مادر کاشته شد. موفقیت اولین IVF راه را به روی طیف وسیعی از تکنیک هایی که امروزه به عنوان کمک باروری می شناسیم باز کرد.

در ابتدا، درمان‌های باروری نرخ موفقیت بالایی نداشتند. با این حال، به لطف تلاش پزشکان و متخصصان، تکنیک های مختلف در طول سال ها ارتقا یافته و از طریق این تکنیک ها کودکان بیشتری در سراسر جهان متولد می شوند.

نشانه ها

برای در نظر گرفتن اینکه زوجین دارای مشکلات باروری هستند، باید یک سال رابطه جنسی محافظت نشده را بدون بارداری سپری کنند (اگر زن بیش از 35 سال سن داشته باشد 6 ماه). با این حال، اگر مشخص شود که مشکل ناباروری مانند ناهنجاری های رحمی یا تغییرات ژنتیکی وجود دارد، منطقی نیست که یک سال صبر کنند. به طور کلی، تغییرات باروری در مردان و زنان که مانع از بچه دار شدن طبیعی می شود به شرح زیر است:

• ناباروری مردانه: کیفیت ضعیف منی، عدم وجود اسپرم، تغییرات ژنتیکی در اسپرم و غیره.
• ناباروری زنان: تغییرات در چرخه قاعدگی، کاهش کمیت و/یا کیفیت تخمک ها، مشکلاتی که بر لانه گزینی جنین تاثیر می گذارد و غیره.
• ضمناً در صورت وجود بیماری ارثی در خانواده که منجر به تولد فرزند بیمار می شود، توصیه می شود که اقدام به بارداری طبیعی نکنند و برای بررسی ژنتیکی به کلینیک مراجعه کنند.

تکنیک های کمک باروری

تکنیک های کمک باروری در انسان با هدف اصلی دستیابی به بارداری که منجر به یک نوزاد سالم می شود، ایجاد می شود. پیشرفت علم و فناوری های جدید باعث می شود تعداد تکنیک های کمک باروری به طور مداوم در حال افزایش باشد و در عین حال پروتکل ها و روش های موجود بهبود یابد. لقاح مصنوعی (AI) و لقاح آزمایشگاهی (IVF) رایج ترین روش های کمک باروری هستند که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند. انتخاب هر روش به نوع ناباروری و توصیه پزشک متخصص بستگی دارد.

در وهله اول، ساده ترین و کم تهاجمی ترین روش همیشه امتحان خواهد شد. اگر علت جدی ناباروری وجود داشته باشد یا بعد از چندین بار تلاش حاملگی حاصل نشود، پزشک متخصص روش های پیچیده تری را برای باروری توصیه می کند. در زیر مهمترین تکنیک های کمک باروری از کمترین تا پیچیده ترین را توضیح خواهیم داد.

لقاح مصنوعی (IA)

این روش درمان باروری با کمترین پیچیدگی و شبیه ترین روش به بارداری طبیعی است. این روش شامل وارد کردن اسپرم به طور مستقیم به دستگاه تناسلی زن( معمولاً در رحم) می‌شود تا رسیدن اسپرم به تخمک در لوله فالوپ آسان‌تر شود، همانند زمانی که بارداری به طور طبیعی ایجاد می شود. تلقیح داخل رحمی (IUI) را می توان با استفاده از اسپرم شوهر (AIH) یا اسپرم اهداکننده (AID) انجام داد. این روش تولید مثل نیاز به درجه کمی از پیچیدگی دارد و شامل سه مرحله اساسی است:

• تحریک تخمدان برای تحریک رشد فولیکول و القای تخمک گذاری
• تهیه نمونه مایع منی در آزمایشگاه
• قرار دادن نمونه با کاتتر درون رحم زن

لقاح آزمایشگاهی (IVF)

IVF یک روش کمک باروری است که شامل اتصال تخمک و اسپرم در آزمایشگاه برای ایجاد یک جنین است که سپس به رحم زن منتقل می شود. برخلاف تلقیح مصنوعی، IVF یک تکنیک بسیار پیچیده است. به طور کلی روش IVF به شرح زیر است:

• تحریک تخمدان (COS) به طوری که چندین تخمک در یک چرخه بالغ می شوند
• سوراخ کردن فولیکول (تخمک برداشتن) برای جمع آوری تخمک های تولید شده از تخمدان
• تهیه نمونه مایع منی در آزمایشگاه
• لقاح در آزمایشگاه (به وسیله IVF کلاسیک یا ICSI)
• کشت جنین و تکوین ابتدایی آن در آزمایشگاه
• انتقال جنین به رحم بیمار

بسته به روشی که برای لقاح استفاده می شود دو نوع IVF وجود دارد:

• IVF معمولی: تخمک در یک ظرف کشت با اسپرم در تماس قرار می گیرد تا لقاح خود به خود انجام شود.
• ICSI: یک اسپرم انتخاب می شود و با تزریق میکرو به داخل تخمک وارد می شود، بنابراین لقاح خود به خودی نیست.

منی مورد استفاده در IVF می تواند هم از منی همسر و هم از منی اهدا کننده باشد. در مورد تخمک‌ها نیز به همین صورت است: اگر زن نتواند از تخمک‌های خود استفاده کند، می‌توان از تخمک‌های اهداکننده استفاده کرد.

تشخیص ژنتیکی پیش از کاشت (PGD)

روش های کمک باروری(ART) همچنین اجازه می دهد تا جنین ها در طول درمان IVF مورد آزمایش ژنتیکی نیز قرار گیرند. این روش، تشخیص ژنتیکی قبل از لانه گزینی (PGT) است.

برای انجام این کار، یک یا چند سلول از جنین از طریق روشی به نام بیوپسی جنینی برداشته می شود. بعداً آنالیز می‌شود که آیا آنها هرگونه تغییر کروموزومی یا جهش ژنتیکی دارند یا خیر. در نهایت فقط جنین های سالم از نظر ژنتیکی برای انتقال به رحم زن انتخاب می شوند. و جنین هایی که هر گونه ناهنجاری را نشان می دهند دور انداخته می شوند.

رحم جایگزین

رحم اجاره ای یا مادر جایگزین، که معمولاً به آن رحم اجاره ای گفته می شود، یکی دیگر از درمان های ناباروری است که شامل یک زن (ناقل حاملگی یا جانشین) می شود که فرزند شخص دیگری را حمل می کند. این گزینه باروری برای زوج هایی که به دلیل مشکلات رحمی یا پس از چندین بار تلاش ناموفق IVF نمی توانند به طور طبیعی بچه دار شوند، انتخاب می شود.

جنبه های حقوقی و اجتماعی

افزایش مشکلات باروری در جامعه به معنای نیاز به حل آن توسط دارو و آغاز استفاده از تکنیک های کمک باروری بود. هنگامی که ابزاری برای حل این مشکلات ناباروری پدیدار شد، مقررات قانونی این تکنیک ها برای تضمین اعمال آنها به روش اخلاقی و اخلاقی ضروری بود. از سوی دیگر، به ویژه با تکنیک های IVF و PGT و دستکاری جنین، بحث در مورد آغاز زندگی انسان و پیامدهای اخلاقی آن مطرح شده است و بررسی عوامل مذهبی، فرهنگی و اجتماعی در این زمینه حائز اهمیت می باشند.

رپید تست باروری بانوان